KIBRIS ESENTEPE-KARPAZ-MAĞUSA

ÖMER FETHİ GÜRER

Kıbrıs Esentepe Belediyesi Zerdali Festivali ve Belediyenin 35 yıl kutlama etkinlikleri kapsamında Kıbrıs’ta idim. Kıbrıs Esentepe yanı sıra Kapaz, Girne, Lefkoşe ve Mağusa’ya uğrak verdim. Kıbrıs doğal güzelliği yanında tarihi dünü ile de zengin bir ada.  Kıbrıs’ta doğal güzellik yanında tarihi derinlikte dikkate değer, Antik çağların günümüze yansıyan görüntüleri mavi denizin sularına uzanan görümle buluştuğunda etkileyici bir manzara oluşuyor. Esentepe ile Kartal Belediyesi kardeş Belediye. Esentepe şirin bir belde, son yıllarda çok sayıda villa yapı ile yaz nüfusu oldukça artan bir konumu var.   Esentepe merkezde yer alan tarihi kilise cami yanı sıra manastır ve kilise yapıları dünün izlerini günümüze yansıtıyor. 

8 km güneyde yer alan Antiphonitis Manastırı yıpranan fresklerine rağmen ilgi odağı. Kilise XII. Yy sonlarında inşa edilmiş, kubbeli bir yapı. Esentepe’de İngiliz ve İsrail’den gelip yer alanların oluşturduğu siteler var.  Esentepe plajında belediye başkanı Cemal Erdoğan düzenleme çalışmaları başlatmış. Başkan Erdoğan ve Meclis Üyesi Vahit Bey ile birlikte gezdik. Plaj ile bölge daha çok çekim alanı olacak görülüyor. Alagadi plajı aynı zamanda deniz kaplumbağalarının Kıbrıs’ta bilinen yerlerinden. Esentepe’den Karpaz’a doğru giderken yol bir yanı yeşil, bir yanı mavi. Kıbrıs’ın kuzeydoğu ucunda sivri ve uzun yarımada’da farklı yerlerdeki yerleşmeler bulunuyor. Bir köyde Rum ve Türk kahvehanesi yan yana. Muşlu Maşallah’ın balık lokantasında mola verdiğimizde yanda eski bir kilise kalıntısı da bu alandaki tarihi geçmişi anlatır gibi. Apostolos Andres manastırı ise bölgede en ilgi çeken yer. Karpasia antik kenti de bu yakada yer alan tarihi alanlardan, Plajlar bu bölgede de çekim alanı. Bölge Milli park ilan edilmiş  “Kıbrıs Eşekleri” koruma altında. Yol aktıkça yerleşmelerden geçerek Magusa ulaşıyoruz. Magusa ilk gün sonrası ikinci günde gittim orada antik bir kent var ayrıca yazacağım ama Magusa’da yanındaki Maraş’ın durumu çarpıcı ve acı bir görüntü. Kıbrıs Barış hareketinden beri öylece kalan ve Türk askeri bölgesi içinde bölge bir dönemlerin ünü ile halende anılıyor. Ne var ki plajların bir bölümü dışında kapalı ondanda kapalı Maraş olarak anılıyor. Gazi Magusa bir liman kenti, Tarihin farklı evreleri ile güzel bir yer.  Arsinoe adı ile M. Ö 3 yy I Ptoleme’nin kurduğu ifade ediliyor, Arapların yönetimine giren Haçlı Seferleri sonrası oluşan göç ile gelen tüccarlar vasıtasıyla zenginleştiği belirtilen şehirde  1327 ‘ye kadar  yapılan kiliseler  yapılmış, ST Nikolas Katedrali’nde Lüzinyan  krallarının taç giymek için geldiği yer konumuna ermiş.1372’den sonra ise  Cenevizliler bölgeye gelmiş. 

Roma ve  Doğu Roma, Latin,Venedik yönetimleri sonrası  II.Selim Kıbrıs seferi ile 6 Ağustos 1571  yılında  Osmanlıların yönetimi başlamış.1878 yılına kadar Türk yönetimindeki 1878’de Kıbrıs yönetimi ile  birlikte İngiliz yönetimine geçmiş.1974  yılında gerçekleşen Barış Hareketinin ardından da Türk yönetiminde . Kale ve kale içinde yer alan yapılar ile tarihin izlerini taşıyor. Namık Kemal’in kaldığı zindanlarında ayrı bir önemi var. Lala Mustafa Paşa Cami olarak ibadete açık bulunan 1298-1312 yılları arasında inşa edilen ST Nikolas Katedrali görkemli bir yapı. İç dokusu Barok Üsluplu Kaburga tonozlu yapının girişte sol tarafında minare eklenmiş. Yapı farklı süslü kabartmaları ve  figürleri ile etkileyici bir görünüme sahip, Giriş kapısının önündeki Cümbez ağacı da anıt ağaç, 700 yıllık olduğu ifade edilen ağacın dallarında aldığımız yemiş inciri andırıyor diye düşünürken Tropikal incir olduğunu öğrendik, yılda yedi kez ürün verdiği anlatılan ağacın gövdesi de üç metreye yakın. Görkemli ağacın gölgesinde iki genç gitar ile sanat icra ediyorlardı.   Meydanda bir lahit mezar ve top mermileri de sergileniyor. Çevrede kilise, hamam ve eski yapılardan oluşan bir görünüm var. Ticari mekanlarda bölgedeki doku ile uyumlu. Doğu Akdeniz Üniversitesi de burada. Okul arkadaşım Yusuf Yüksel Şentuğ ve Ergin Özdemir’le de buluşunca Magusa sohbeti yaptık. Onlarda çevreci çalışmalara kendilerini adamışlar. Kale duvarlarında yıpranma ve aslına uygun onarımı için seçenekleri düşünüp yetkililerle iletişime geçme düşünceleri var. Kaç kez kimbilir top  ile delik deşik olan kale kaç kezde onarımdan geçmiş, görünümü ile geleceğe gidecek gibi ama elden geçerse yapı daha sağlıklı korunması olası olur.  Magusa’da birkaç anıtta var. Özgürlüğü anlatan anıt en görkemli olanı. Magusa  tatil için gidilebilecek güzellikte limanı, plajı çevredeki görülecek yerleri ile sıkılmadan  tatil için iyi bir tercih olur. 

Lefkoşe ve Girne’de tarihsel dünün izleri her yerde var ama Lefkoşe daha çok idari yönetim merkezi durumunda. Girne ise kalesi,  ticari alanları otelleri ile Kıbrıs’ta özel bir yer ayırmak gerekli. Girne’de tatil seçenekleri için önemli bir bölge.  Kıbrıs’ta Kumarhaneler ise her yerde. Kıbrıslıların girmesi yasak olduğu söyleniyor. Bir yerde hafta sonları kumar kaçamak merkezi gibi olmuş ama doğası tarihi güzellikleri ile yaşamı güzelliklerle buluşmak olarak görenler için Kıbrıs’ın her köşesi görülmeye değer. Kıbrıs’ta gezi turları da var.   Girne’de sahilde kale gibi dağda kaleye ya da çevredeki Osmanlıdan Roma’ya değin ulaşan tarihi mekânlara ermek görmek olası. Kıbrıs’a gidipte şehitliklere uğramadan olur mu?. Karaoğlan şehitliği gibi çıkarma bölgeleri, Kıbrıs tarihinde önemli hizmetleri olan Rauf Denktaş ile Fazıl Küçük mezarları, müzeler görülmesi gereken diğer önemli yerler. Kartal Belediye Başkanı Op. Dr Altınok Öz girişimi ile Kartal Belediyesi Ercan Havaalanı Karşısında Rauf Denktaş Heykelini yaptırdı. Bir benzerini de Kartal’da açacak. Kartal Belediyesi Esentepe Belediyesi kardeş Belediye. Kartal Belediyesi projeleri ile örnek olduğu gibi Kardeş belediyecilik uygulamasında da sözde kalamayan kardeşlikler kuruyor. Esentepe ile başladık Esentepe ile tamamlayalım. Kartal Belediyesi Kardeş belediyesi Esentepe 35. Yılını ve festivalini yoğun ilgi ile tamamladı. Kartal Belediyesi katkılarından dolayı Esentepe halkı Başkan Op. Dr Altınok Öz’e teşekkürlerini iletti. Güzel Kıbrıs’ta tarih ile doğa yolculuğu bir yazıya sığmayacak kadar çok ve anlatılmaya değer çok yerde var.